Kürdlerin Genetik Kökenleri

[BAZUR FORUM]

HeK/ "...Yanılma payı örnek sayısının azlığı ile artar. Benim bildiğim kadarıyla bugüne kadar Kürdler üzerine yapılmış en kapsamlı ve sistematik genetik çalışma yukarıda kaynak verdiğim çalışmadır. Sadece Kürdler üzerine yoğunlaşılmış, örnek sayısı da kendisinden daha önceki çalışmalardan çok daha fazladır. Örnekleme yöntemi de oldukça farklı hem Kürdistan da hem de diasporadan derlenmiştir. Örnekleme deyip geçmemek lazım; batılı bir çok bilimci Kürdlerin yaşadıkları ülkelerdeki "Kürd" olarak tanımlanan deneklerden genetik örnek almayı basit bir prosedur sanabilir...“



Kürdlerin Genetik Kökenleri- MVA dan aktarma

MVA ismini resmi olarak değiştirmeden önce Max Planc İnst. nün girişimiyle Kürd nüfusu üzerine yapılan bir bilimsel genetik çalışmaya bulaşmış. Bu çalışmadan bir de bilimsel yayın çıkmış (bkz Ivan Nasidze, Dominique Quinque, Murat Ozturk, Nina Bendukidze, Mark Stoneking (2005) MtDNA and Y-chromosome Variation in Kurdish Groups Annals of Human Genetics 69 (4), 401?412. doi:10.1046/j.1529 8817.2005.00174.x)

Benden rica etti çok kısa biçimde mevzu ile ilgili bazı notlarını buraya aktarıyorum:

"Önce genetik çalışmaların sonuçlarının her şeyi açıklayacağını beklemenin pek doğru olmadığını söyliyeyim. Şunu hep hatırda tutmak lazım, tüm insanların genetik yapısı % 99.9 birbirine benzer. yani benzemeyen yan sadece %0.1 lik bolümdür. İnsan (homo sapiens) ve şempanze arasındaki genetik benzerlik ise % 97 -98 ler dolayındadır. Ancak benzemeyen bölümleri inceleyerek bilimin başka disiplinlerinin de desteği ile (arkeoloji, sosyal antropoloji, linguistik, kimya, biyoloji vs) genetik farklıkların gösterdiği terndlerden insanlığın macerası (göç-karışım-dil ve etnik bağlantı vs) izlenebilir. Yanılma payı örnek sayısının azlığı ile artar.

Benim bildiğim kadarıyla bugüne kadar Kürdler üzerine yapılmış en kapsamlı ve sistematik genetik çalışma yukarıda kaynak verdiğim çalışmadır. Sadece Kürdler üzerine yoğunlaşılmış, örnek sayısı da kendisinden daha önceki çalışmalardan çok daha fazladır. Örnekleme yöntemi de oldukça farklı hem Kürdistan da hem de diasporadan derlenmiştir. Örnekleme deyip geçmemek lazım; batılı bir çok bilimci Kürdlerin yaşadıkları ülkelerdeki "Kürd" olarak tanımlanan deneklerden genetik örnek almayı basit bir prosedur sanabilir. Iraq nüfusu üzerine yapılmış bir çalışmada 130 küsür Arap, 20 Asuri ve 5 ila 7 arasında Kürd örneği alınmış olduğunu hatırlıyorum. Bu dengesiz temsili resimden Iraq'da insanların genetik özellikleri ve Kürdlerin bu havuz içindeki yeri hakkında söylenecek şey elbette bu biçimde alınmış örnekleme yüzünden temsili olmaktan çok uzaktır. Örnek sayısının az olması, tanımlanmış grup (mesela Kürdler) içi farklıklar ile bu grubun diğer gruba nazaran gösterdiği farklıklar yeterince ortaya çıkmaz. (dikkat grup içi farklıklar da zaman zaman çok büyük olabilir).

Örneklemenin yapıldığı ortamdaki hakim kültür ve anlayışın genetik çalışmalarla etnisite arasındaki bağlantıları büyük oranda etkilediği gerçeği en yetenekli genetikcilerin bile gözünden kaçar. Kaba bir örnek vereyim; Sforoza ve grubu tüm dünya da etnik grupların genetik farklıkları üzerine en geniş-kapsamlı çalışmayı yapmış bir gruptur ( yayınladıkları kitap yaklaşık 700 sayfa vs ). Şimdi bu grup Türkiye den örnek toplamak istediğinde ne yapar?- bir Türk meslektaşdan İstanbul Ankara İzmir'de hastahanelerden ya yanak ya kan örneği vs ister. Türkiye'de resmi olarak tanımlanmış "Kürd" tanımı olmadığı için, o anda hastahanelerdeki farklı etnik grupların üyesi insanların gen örnekleri "Türk" etnik grubunu temsil etmiş olur. Bu açıdan Türkiye gibi -yasaklı terim-kavram-mevzuların bol olduğu ülkelerde bu yasakları delmesini bilen ekip dışındaki her ekibin çalışmasına kuşkuyla bakmak durumundayız.

Yukarıda referans verdiğim çalışma ise bizzat Kürdler tarafindan toplanmış Kürd DNA örnekleri ile yapılmıştır. Özellikle Kuzey'den Zaza, Kurmanc örnekleri, Iraq'lı Kürdlerin ve İran' lı Kürdlerin örnekleri ayrı ayrı toplanmış, bu gruplar arasındaki farklıklara ve grup içi benzerliklere bakılmıştır. Bu çalışmada Zazalar içinde marjinal da olsa Zazaları ayrı bir etnik grup gibi gösteren görüşün hipotezi (özetle: Zaza dili ilam bölgesinden gelen bir kavimin dili-ilam-zaza bağlantılı etnisite) dil açısından kabuledilmiş (doğru olup olmadığı burda önemli değil-sadece Zaza tezinin araştırmaya başlarken doğru olduğunu varsayıp bu tezi doğrulayacak genetik döküme ulaşılıp ulaşılamayacağına bakmak için bu yol izlenmiştir). Cıkan sonuç epey matrak bir durumu gözler önüne sermiştir. Zaza'lar dan sa Kurmanci konuşanların ilam bölgesindeki ahaliye genetik yakınlık gösterdiği gözlenmiş. Zaza-Kurmanc grup farklılıgının grup içi farklıklardan daha büyük olmadığı gözlenmiş. Kürd grupların Avrupa ve Ortadoğu'daki diğer etnik gruplara yakınlığı izlenmiştir. Bu çalışmada sadece annelerinizden geçen genlerin taşındığı mitokondrial DNA ile babalarınızdan geçen Y-kromozomlar arasındaki benzerlikleri -farklıkları nın incelediğini de söylemek isterim. Detay için makaleye bakmanızı öneririm.

Kabaca Kürdler ile bölgede yaşayan tüm halkların birbirine fazlasıyla benzerlik gösterdiği bir vakıadır.

Genetik olarak Kürdler (Zaza+Kurmanc+Soran)-hoşunuza gider mi gitmez mi bilmem-, Asuri, Ermeni Lübnanlı, Ürdünlü, diğer İrani gruplar ve Türk diye bilinen Andolulu topluluklarla çok yakındırlar. Yani bu grupları ayrı ırklarmış gibi incelemek düpedüz saçmalık sayılır. Örnek sayılarının iyice artırılarak ve diğer disiplinlerle de işbirliği yapılarak, elde edilen verilereden "tracer-iz sürücü" ler çıkarıp, göç -savaşla yayılma-tarımla yayılma-karışma-kadın geninin erkek genine oranla yayılma hızları vs. hakkında ileride daha fazla bilgiye ulaşacağımız kesin. Ancak bu konularda genetik yöntemin de sınırları var-en önemli sınır da insanların genetik olarak epey karışmış olduğu gerçeği.

Hızla bu kadar.
Evet umarım kabaca bir fikir edindi Özgür. Ayrıca bu Kürd DNA örnek toplama faaliyetinin bir de kulis manzaraları var ki MVA bunları aktarma telif hakkını bana devretmiş durumda. Merak eden olursa Kürdlerin DNA sı toplanırken gösterdikleri tepkiler üzerine sosyal antropolojik amatör izlenimlerimi yazarım. Merak ve istek olursa. (burda çoğu zaman boşluğa yazıyormuşum izlenimi ediniyorum. Nil Demirkazığı okuyan Kürdlerin yüzde biri bile okumayınca yazmak yerine kitap okumakla zaman geçirmek daha evla oluyor haliyle)-bundan böyle ısmarlama yazı. Önce talep var mı ona bakacağım. Yeterli talep yoksa boşuna monologa girmeyeyim.

Zaman benim içinde akıyor.

Hürmetler

HeK